Mersin Ticaret ve Sanayi Odası (MTSO), Türkiye’nin 2023 yılı atık yönetimi hedeflerine katkı sağlamak adına Oda bünyesinde sıfır atık uygulamasına hazırlanıyor. 10 yılı aşkın bir zamandır yürütülen Çevre Çalışmaları kapsamında daha önce başlatılanlara artı olarak personel eğitimi gerçekleştirildi.
İsrafı önlemek, kaynakları daha verimli kullanarak atık miktarını azaltmak ve geri kazanımını sağlamak amacıyla MTSO çalışanlarına “Sıfır atık” eğitimi düzenlendi. Çevre ve Şehircilik İl Müdürlüğü Şube Müdürü Murat Kuş, eğitimde sıfır atığın tanımını yapıp, atık türleri ve yanlış uygulamalar hakkında bilgi verdi. Ardından Sıfır Atık Sistemi kurulumuna değinen Kuş, iyi uygulama örneklerini gösterdi.
Atıkların modern hayatın vazgeçilmezi haline geldiğini vurgulayan Kuş, atıkların tamamen yok edilemeyeceğini ancak sorun haline gelmesinin önüne geçilebileceğininaltını çizdi. Bunun için doğru atık yönetiminin büyük önem taşıdığını vurgulayan Kuş, “Türkiye’de yıllık bazda oluşan atık miktarı 31 milyon ton. Geri kazanım oranı ise yüzde 12. Kalan yüzde 88’lik bölüm maalesef heba oluyor” dedi. Almanya, Hollanda gibi Avrupa ülkelerinde ise her bir atığın tek tekkaynağında ayrılıp toplandığını anlatan Kuş, “Sistem sizin atıklarınızı çöpe atmanızı iki şekilde engelliyor. Birincisi mecbur tutup ceza yazıyor, ikincisi sizin bir çıkarınız olmasını temin etmeye çalışıyor, ekonomik değer elde etmenizi sağlıyor” dedi. Bu uygulamalar ile Almanya’da düzenli depolamaya gönderilen çöp oranının yüzde 1 olduğunu kaydeden Kuş, Türkiye'nin kat etmesi gereken uzun bir yol olduğunu belirtti.
“Hedef, yüzde 35 geri kazanım”
Sıfır atık yönetiminin yeni bir icat olmadığını, dile getiren Murat Kuş, sıfır atık kavramını, “israfın önlenmesi, kaynakların daha verimli kullanılması, oluşan atığın miktarının azaltılması, etkin toplama sisteminin kurulması ve atıkların geri dönüştürülmesini kapsayan atık önleme yaklaşımı” sözleriyle açıkladı. Mücadele için dünyada önce bir sıfır atık binası oluşturulduğunu, iyi sonuç alınmasının ardından sıfır atık kasabası kurulduğunu bildiren Kuş, sonrasında ise sıfır atık belediyeler ağı oluşturulduğunu söyledi. Türkiye’nin de 2023 yılı hedefini belirlediğine değinen Kuş, “2023 yılında oluşan atığımızın yüzde 35’inin geri kazanım, kalanının düzenli depolama ile bertaraf edilmesi hedefleniyor. Geri kazanımın yüzde 35’e çıkması ile oluşacak ekonomik değer, Türkiye bütçesinin yüzde 1.2’si kadar” dedi.
Sıfır atık uygulamasında Türkiye’deki ilk denemelerin Çevre Bakanlığı’nda yapıldığını ve iyi sonuçlar alınmasının ardından Cumhurbaşkanlığı Külliyesi’nde geçildiğini bildiren Kuş, 2018 yılı sonuna kadar tüm Valiliklerde geçileceğini,okullar, camiler, karakollar gibi tüm resmi dairelere yayılacağını bildiren Kuş, adım adım 2023 hedeflerine ulaşılacağını söyledi.
Türkiye’de mevcut durumda atık yönetiminin ‘doğrusal ekonomi’ olarak adlandırıldığını açıklayan Kuş, “kaynak var, üretiyoruz, tüketiyoruz ve bertaraf ediyoruz. Oysa kıymetli olanı bertaraf etmek yerine geri kazandırmalıyız. Bundan sonrasında geri kazanım seçeneğini öne çıkarmak öncelik olacak” dedi. Yurtdışında ise döngüsel ekonomi uygulandığını dile getiren Kuş, bu sistemi ise şöyle açıkladı:
“Kaynak var üretiyor tüketiyor, tükettiğini yeni baştan kullanılabilecek bir forma dönüştürüyor.”
Sıfır atığa geçiş
Sıfır atığa geçmek için öncelikle sahip olunan tüm ürünlerin kullanım sürelerinin uzatılabilmesi gerektiğini kaydeden Murat Kuş, “Sonunda mutlaka her şey atık olacak ama atık oluşumu mümkün olduğunca geciktirilmeli. Sürdürülebilir üretim ve sürdürülebilir tüketim için de bu önemli. Çünkü doğal kaynaklar bitiyor ve bulamaz hale geleceğiz. Atıkların çevreye zarar vermesinin de önüne geçmeliyiz” dedi. Kuş, sıfır atığa geçiş aşamalarını ve bu aşamaları uygularken yol haritasını ise şöyle sıraladı:
“1 – Başlangıçta yaşam stili değişimi gerektiriyor. Örneğin su için matara, sürahi ya da şişe kullanıp bittikçe onu doldurmak ya da size özel bardak kullanmak gibi.
2 – Ama sonunda atık mutlaka oluşacak ve bu atıkları kaynağında toplamak lazım. Önemli olan bu atığı yönetmek. Toplama tipleri oluşturarak kaynağında ayırarak toplamalı.
3 – Geçici depolama alanı oluşturmalıyız. Tek tek gelip sizin buradan atıkları almalarına gerek yok. Geçici depolama alanınızdan geri dönüşümcüler gelip alacak.
4 – Biriken atıkları lisanslı tesislere gönderip kayıtlarını tutacaksınız. Organik atıklarınız çıkacak, onları da Belediye katı atık bertaraf tesisine göndereceksiniz.
5 – Çöp kovaları kalkacak.
6 – Personele geri dönüşümle ilgili eğitim verilecek.
7 – Atıkların gönderileceği yerler bulunup gönderim periyodları belirlenecek. Bir de bunlar yazılı olarak organize edilecek.
8 - Ne kadar atık çıktı nereye gönderdiniz kayıtlarını tutacaksınız.
9 - Sıfır atık uygulamasına göre bize bir program açılacak ve bu çalışma orada kurumlar arası bir yarışa dönüşecek.
Yol haritası nasıl olacak?
1 – İrtibat noktası, çalışma ekibi belirlenecek.
2 - Mevcut durum belirlenecek. Ne tür atığımız var, ne sıklıkta ne miktarda ve hangi birimlerde oluşuyor? Saptanacak. Tanımlayamadığınız atığı yönetemezsiniz.
3 – Planlama yapılacak. Nerelerde hangi atık toplama alanları olacak. Kaç adet olacak, hangi katlarda olacak belirlemek.
4 – İhtiyaçlar belirlenecek. Kaç konteyner alınacak, iç mekan kutusu alınacak gibi
5 – Eğitim ve bilinçlendirme çalışmaları yapılacak. Hangi atığı nereye atacağını belirten çalışmalar yapılacak.
6 – Uygulamaya geçilecek.
