Mersin Ticaret ve Sanayi Odası'nın kuruluşuna ilişkin bilgiler için Av.Şinasi Develi'nin "Dünden Bugüne Mersin" adlı kitabı kaynak alınmıştır.
Mersin Ticaret ve Sanayi Odası, "Mersin Ticaret Meclisi" adıyla 18 Aralık 1886 (6 Kanunievvel 1302) tarihinde Mersin'in önde gelen tüccarlarının bir araya gelmesiyle kurulmuştur. İlk seçimde Hasib Bey başkanlığa, Hacı Ali Saydavi, Abdullah Merzuk, Haralambos Şatır ve Salyanzade İbrahim Bey yönetim kurulu üyeliğine seçilmiştir.[1] 1886'daki kuruluşunda ilk başkanın Hasib Bey olduğu bilinmektedir. Ancak Odanın 1940lı yıllara kadar olan arşivleri zarar gördüğünden sonraki başkan ve üyelere ait bilgiler maalesef net değildir.
4355 sayılı kanun ve 2/19900 sayılı kararnameye müsteniden yayınlanan nizamnameye göre Odaların belirtilen hizmetleri görmek ve mesleki tesanüdü temin için kurulmuş bir amme kuruluşu olduğu hükme bağlanmıştır. 655 sayılı kanun ile Ticaret ve Sanayi Odaları Kanunu ile ekli tüzüğü olan Umum Borsalar Tüzüğü yürürlükten kaldırılmıştır. Yerine 5.3.1950 tarihli 5590 sayılı"Ticaret ve Sanayi Odaları, Ticaret Odaları, Sanayi Odaları, Deniz Ticaret Odaları, Ticaret Borsaları ve Türkiye Ticaret, Sanayi, Deniz Ticaret Odaları ve Ticaret Borsaları Birliği" Kanunu yürürlüğe konulmuştur. Ancak bu kanun da yerini 18 Mayıs 2004 tarihinde yeni düzenlemeleri ve uygulamaları içeren 5174 sayılı kanuna bırakmıştır.
1886 yılında "Mersin Ticaret Odası" adı ile kurulmuş, Türkiye'nin en eski odalarından birisidir. İstanbul Ticaret Odası 14.1.1882 tarihinde "Dersaadet Ticaret Odası" adı ile kurulmuştur.
Zorlukla bulunan bazı belgelerden anlaşıldığına göre, 1900 yılından önce 8, 1900 - 1914 yıllarında 22, 1915 - 1920 yılları arasında 19 ve 1921 - 1922 yılları arasında da 26 firmanın Oda'ya kaydı yapılmıştır. Aslında kayıtların bu rakamların çok üzerinde olması gerekir, fakat bulunabilen belgelerden ancak bu kadarı öğrenilebilmiştir.
Mersin Ticaret ve Sanayi Odası'nın kurulduğu 1886 yılından 1926 yılına kadar geçen 40 yıllık süreye ait arşivin mevcut olmadığı, bu döneme ait hiçbir kayıt ve belgeye rastlanmadığı, Oda tarafından yayınlanan "Cumhuriyetin İlk Yıllarında Mersin Ticaret ve Sanayi Odası" adlı kitapta belirtilmiştir.
1926 yılında Oda'ya kayıtlı üye sayısı 243'tür. Bunun 184 adedi ferdi, 65 adedi şirkettir. Kayda göre, 112 Türk, 22 yabancı uyrukludur. 134 adedinin tabiyeti belli değildir. Tabiyeti belli olmayan bu 134 firmanın büyük kısmının yabancı firmalar olduğunu kabul etmek doğru olur. Nitekim yine bu bölümde Annuare Commerciale adlı buroşürden aktardığımız firma isimleri bu kabulümüzü doğrular niteliktedir.
1927 yılında Ticaret Odası'na kayıtlı 13'ü fevkalade, 33'ü birinci, 53'ü ikinci, 80'i üçüncü, 184'ü dördüncü sınıf olmak üzere toplam 363 ticarethane bulunmaktadır. Bu ticarethanelerden 14'ü anonim, 80'i kolektif, 3'ü komadit şirket halindedir. Odaya kayıtlı küçük esnaf miktarı 420'dir.[2]
1927 yılında Mer'i Nizamnameye göre Odanın yapısı ve komisyonları şöyledir.
Oda Heyeti:
Reis: Sait Arif Bey,
2.reis: Ergirzade Hüseyin Avni Bey,
Üyeler: Azim Şirketi Müdürü Fuat Bey,
Saadettin Abdulgani,
Taşçızade HüseyinBey,
Harputluzade Ahmet Tevfik Bey,
Vasıfzade Şevket Bey,
İdari Teşkilat - Baş Katip: Hasan Turgut Bey, - Muhasebeci: Niyazi Bey, - Muamelat Memuru: Hasan Lütfi Bey, - İstatistik Memuru: Kazım Bey, - Vezne Memuru: Sabri Bey
İstihbarat ve Neşriyat Komisyonu,
- Hakkı Cemal Bey,
- Fasıh Bey,
- Fuat Bey - Tarsus Gazetesi Müdürü
- Necip Mecit Bey,
- Enver Bey,
- Suphi Bey
Ticareti Dahiliye Komisyonu,
- Fabrikatör Ziya Bey,
- Kırzade Kazım Bey,
- Ali Galip Bey,
- Şevket Bey,
- Edip Behensavi Bey
Ticareti Hariciye Komisyonu,
- Kadri Bey,
- Sait Ömer Bey,
- Şaşati Bey,
- Misak Bey,
- Ergirzade Ali Bey,
- Vital Strumza Bey
Esnaf Teşkilat Komisyonu,
1926 - 1933 yılları arasında Oda'ya kayıtlı firma adeti 762 olup, bunun %11'i yabancı ülke vatandaşlarıdır. Aynı dönem içerisinde 418 firmanın kaydı silinmiştir.
Oda Teşkilatı, ilk yıllarda bugüne oranla hayli değişik bir durum arzetmektedir.
Cumhuriyetten sonra, Mersin Ticaret ve Sanayi Odası adını alan Oda'nın üye sayısı her yıl artmıştır. 1951 yılında 765, 1970 yılında 1.800, 1981 yılında 4.500 ve kuruluşunun 100. yılı olan 1986 yılında 5.886 olan üye sayısı 1990'da 7.000, 2000 yılında 14.759, 2003 yılı sonunda 16.115'tir.[3]
2017 Yılı Mayıs ayı itibariyle Oda'nın üye sayısı 15.485 olmuştur.
Mersin ve Odamız hakkında çeşitli rakamsal verilere ulaşmak için YAYINLAR menü başlığı altında yer alan AYLIK GÖSTERGELER ve RAPORLAR sekmelerini kullanabilirsiniz...
Mersin Ticaret ve Sanayi Odası, Cumhuriyetin ilk yıllarında şu anda Mersin Oteli'nin bulunduğu yerde, eski Ziya Paşa Gazinosu'nun Güney-Batı'sındaki iki katlı binada faaliyetini sürdürmüştür. [Resim-1] Bu binanın yıkımından sonra yine mülkiyeti olan, Belediye binası bitişiğindeki Tüccar Kulübü Derneği'nin altında faaliyetine devam etmiştir.[Resim-2] Binanın çok eski ve yetersizliği nedeniyle aynı yerin karşısındaki Sosyal Sigortalar işhanının üst katında kiracı olarak 1982'den, 1990 yılına kadar kalmıştır. Kuruluşunun 100. yılı olan 1986'da eski bina yıkılarak, 15 Ekim 1986 günü törenle yeni binanın temeli atılmıştır. 1990 yılında tamamlanan 1.065 m2 oturumlu 5 katlı, modern mimarili yeni binasıyla, hızla gelişen Mersin ekonomisine ayak uydurmuştur.[Resim-3]
Resim-1:Mersin Ticaret ve Sanayi Odası 1940lı yıllara kadar Ziyapaşa Gazinosu'nun batısında yer alan 2 katlı binada faaliyet göstermiştir. Bu binanın üst katı üyelere hizmet veriyordu. Alt katta 1926 yılından sonra Mersin Ticaret Borsası hizmet vermiştir. Daha sonra alt kat Akşam Sanat Okulu olarak düzenlenmiştir. Bugün bu binanın yerinde 1970 yılında yapılan Mersin Oteli bulunmaktadır.
Resim-2:Büyükşehir Belediyesi Taş Binanın hemen doğusunda ve bugünkü Mersin Çarşının tam karşısında yer alan bu binanın yerinde daha önce ünlü Çukurova Bar'ı bulunmaktaydı. Vali Tevfik Sırrı Gür zamanında Tüccar Kulübü üyelerinin paralarıyla ve bizzat Valinin de girişimleriyle bu bina yapıldı. Üst katı Tüccar Kulübü alt katı ise Ticaret ve Sanayi Odası olarak kullanılan bu bina 1986 yılında yetersiz kalması nedeniyle yıktırıldı ve yerine aşağıdaki resimde görülen bina yapılarak hizmete girmiştir.
Resim-3:Kuruluşunun 100. yılı olan 1986'da eski bina yıkılarak, 15 Ekim 1986'da törenle yeni binanın temeli atılmıştır. 1990 yılında tamamlanan yeni bina 1065 m2 oturumlu olup 5 katlıdır. Binanın ilk 3 katında hizmet birimleri, 4 katında toplantı ve konferans salonu ile resim galerisi bulunmaktadır. 5 katta yine Tüccar Kulübü faaliyet göstermektedir.
Resim-1: Mersin Ticaret ve Sanayi Odası 1940lı yıllara kadar Ziyapaşa Gazinosu'nun batısında yer alan 2 katlı binada faaliyet göstermiştir. Bu binanın üst katı üyelere hizmet veriyordu. Alt katta 1926 yılından sonra Mersin Ticaret Borsası hizmet vermiştir. Daha sonra alt kat Akşam Sanat Okulu olarak düzenlenmiştir. Bugün bu binanın yerinde 1970 yılında yapılan Mersin Oteli bulunmaktadır.
Kaynaklar