Vadeli çekten sonra Türkiye’nin 2. inovatif finansal ürünü sayılabilecek “Karekodlu Çek Uygulaması” ile keşidecinin geçmiş çek ödeme performansı, keşide edilen toplam çek adet ve tutarı, yüzde kaçının zamanında ödendiği ve ne kadarının arkasının yazıldığı adet ve tutar olarak görülebiliyor.
Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği (TOBB), Kredi Kayıt Bürosu (KKB) ve Türkiye Bankalar Birliği ortak çalışması sonucu geliştirilen karekodlu çeklerle karışlıksız çek oranının azaltılması, ikiz çeklerin önüne geçilmesi hedefleniyor. 15 Haziran 2015’te aktif olarak kullanılmaya başlanan ve çekte sahteciliğin ilacı olarak gösterilen karekodlu çek uygulaması Mersin Ticaret ve Sanayi Odası’nda (MTSO) düzenlenen bir toplantı ile Mersin iş dünyasına tanıtıldı.
Konuyla ilgili bilgi veren Findeks İş Birim Müdürü Serkan Siyasal, karekodlu çekin yakın zamanda uygulamaya geçen bir ürün olduğunu ve henüz piyasaya çıkalı 1,5 ay olmasına rağmen 75 bin adet kare kodlu çeke ulaşıldığını bildirdi. Yaklaşık 6-7 bankanın bu sisteme geçtiğini kaydeden Siyasal, diğer bankaların da bu konudaki çalışmalarını sürdürdüğünü ifade etti.
“Karşılıksız çek alma oranı yüzde 84 azalabilir”
Mevcut çeklerle ilgili sorunların artması ve sahadan gelen şikâyetlerin değerlendirilmesi üzerine bu ürünün geliştirildiğine dikkat çeken Siyasal, konuyla ilgili şu bilgileri verdi:
“Kredi Kayıt Büroları, Bankacılık Kanunu’nun 73. Maddesi kapsamında kurulmuş bir şirket. Şirketlerden kredi borçları ve bunların ödenmesine ilişkin her türlü bilgiyi toplayan ve bu bilgileri rapor haline getirip gerekli kurumlarla paylaşan bir şirket. Türkiye’nin 9 bankasının ortaklığında kurulan bu şirket, 1995’ten bu yana hizmet veriyor. Bugüne kadar yalnızca bankalara ve finans kurumlarına raporlama yapan bu şirket, yeni uygulama ile raporlamaları reel sektöre de açmaya başladı. Geçen ay itibariyle 1,8 milyon çek raporu üretildi. Ama maalesef bunun 1,7 milyon adedini yine bankalar ve finans kuruluşları kullandı. Reel sektörün kullanımı oldukça az. Peki, bankalar bu raporlamalarda ne gördü? Geçen ay çek raporu alınan 1,8 milyon kişinin yüzde 24’ünün raporunda en az bir tane karşılıksız çek varmış. Çok önemli bir oran. Bankalar bu sistemi çok aktif kullanıyor ve sürekli bu alana yatırım yapıyorlar neden? Müşterilerinin piyasa risklerini izlemeye çalışıyorlar ki ona göre aksiyon alabilsinler. Reel sektörden bu sistemi kullanan şu anda 1 milyon 100 bin kişi var. Yalnızca 10 bin tanesi şirket, kalanı gerçek kişiler. Bu rakam artmalı. Reel sektör temsilcileri alacakları raporlarla karşılıksız çek alma ihtimalini yüzde 84 gibi yüksek bir oranda azaltabilir.”
Sisteme MTSO aracılığıyla üye olmak mümkün
Sistemde risk raporu ve çek raporu olmak üzere iki ayrı rapor bulunduğunu bildiren Serkan Siyasal, bu raporlamaların belli bir ücretlendirmeleri bulunduğuna da değindi. Bu raporlardan yararlanılabilmesi için önce sisteme üye olunması gerektiğini kaydeden Siyasal, bu üyeliğin ücretsiz olduğunu, ardından risk raporu ya da çek raporlarına ücretli ulaşım sağlanabildiğini açıkladı. Çek raporlarının rapor başına fiyatlarının 2 ile 4 lira arasında değiştiğini dile getiren Siyasal, yine risk raporlarının da ücret karşılığı temin edilebildiğini, talep edilmesi halinde kontör paketleri satın alınarak toplu satın almalar da gerçekleştirilebileceğini söyledi.
Siyasal, sisteme MTSO’dan üye olunabileceğini de anlattı.
Karekodlu çek neden önemli?
Geçmiş dönemlerde karşı tarafın bankacılık siciline, çek siciline ulaşabilmek için çek sahibinin onay vermesi gerektiğini hatırlatan Serkan Siyasal, bunun çek zincirinde çok kolay olmadığını anlattı. Karekodlu çek ile bu çeki kullanmak isteyen kişinin bilgilerinin paylaşımına da otomatik olarak izin verdiğini kaydeden Siyasal, “Karekod, fiziksel olarak çek üzerinde karekod olması anlamı taşımıyor. Karekod, daha önce keşideciden alınmış bir izni gösteriyor. Karekodlu çek içinde banka adı, şube kodu ve keşidecinin hesap numarası oluyor. Karekodlu çekin kare kodu cep telefonuyla okutulunca bu bilgiler 3. kişilerin önüne çıkıyor” dedi. Bu sistemle kullanıcının hangi bilgilere ulaşabileceği hakkında bilgi de veren Siyasal şunları söyledi:
“İbraz edilen ilk çek tarihi görülebiliyor. Yani bu kişi ne kadar süredir piyasaya çek veriyor? İlk çekini size mi yazmış, bir ay önce mi yazmış uzun süredir ticaret mi yapıyor? Görebiliyorsunuz. İbraz edilen son çekin tarihine ulaşabiliyorsunuz. İbrazında ödenen çeklerin adet ve tutar olarak yüzdesini görebiliyorsunuz. Zamanında ödeme yapmış mı? Bu bölümde rakam kullanılmıyor çünkü kimse ticaret hacminin büyüklüğünü paylaşmak zorunda değil. Yüzde gösteriliyor. Arkası yazılan, halen ödenmemiş çeklerin tutar ve adetsel oranları ve gecikmeli ödenen çeklerin de adetsel ve tutar olarak oranları gözüküyor. Karekod okutulunca karşınızda nasıl bir müşteri var görebiliyorsunuz. Bu çeki siz veriyorsanız ve çeklerinizi düzenli ödeyen bir tüccar iseniz ben güvenilir bir kişiyim. Çek geçmişime bak ve ona göre satış yap imajı veriyorsunuz.”
Tüm akıllı telefonlara Findeks uygulamasının indirilmesi ile bu sistemden yararlanılabileceğine dikkat çeken Siyasal, çeklerin üzerinde yapılabilecek kimyasal sahtecilik ya da ikiz çek sahteciliğinin önüne geçilecek uygulamalar bulunduğunu da anlattı.