Mahkemelerin iş yükünü azaltacak zorunlu arabuluculuk sistemi Mersin Ticaret ve Sanayi Odası’nda (MTSO) iş dünyasına anlatıldı. Başta işçi ve işveren uyuşmazlıkları olmak üzere küçük alacaklardan tüketici alacaklarına, patent hukukundan, kiralar ve tazminatlara kadar birçok konuda sorun arabuluculuk sistemi ile çözümlenebilecek. Hukuki uyuşmazlıklarda bağımsız ve tarafsız üçünü kişi aracılığıyla tarafların kendi kararlarını kendisinin vermesini sağlayan dostane bir çözüm olarak tanımlanan arabuluculuk hizmeti, MTSO’da da arabulucular tarafından verilebilecek.
Türkiye’nin ilk arabuluculuk merkezi Haziran 2015’te Mersin’de açıldı. Arabuluculuk uygulamasında pilot il olarak gösterilen Mersin’de, Ticaret ve Sanayi Odası da önemli rol üstlendi. Konunun taraflarını bilgilendirmek adına MTSO Toplantı Salonu’nda Ticari Uyuşmazlıklarda Arabuluculuk ve İş Alemine Faydaları toplantısı düzenlendi. Toplantıya Mersin Cumhuriyet Başsavcısı Mustafa Yıldırım, Mersin Adalet Komisyonu Başkanı Hakan Kuzu, Mersin Baro Başkanı Alpay Antmen, MTSO Yönetim Kurulu Üyeleri, Meclis Üyeler i ve Meslek Komiteleri üyeleri yanında çok sayıda davetli katıldı.
Toplantının açılış konuşmasını yapan MTSO Yönetim Kurulu Başkan Yardımcısı Nuh Yükselgüngör, arabuluculuğun gelişmiş ülkelerde yaygın kullanılan bir sistem olduğuna değindi. İş dünyası olarak bu uygulamayı önemsediklerini kaydeden Yükselgüngör, bu sistemin neler getirdiğinin iyi anlaşılması amacıyla böyle bir toplantı düzenlendiğini söyledi.
Öncelik işçi işveren uyuşmazlıklarında
Toplantıda Adalet Bakanlığı Hukuk İşleri Genel Müdürlüğü Arabuluculuk Daire Başkanı Hakan Öztatar katılımcılara Zorunlu Arabuluculuk sistemi hakkında bilgi verdi. Türkiye’de bu sistemin üç yıl önce kurulduğunu bildiren Öztatar, fiili uygulamaların ise son 7-8 aydır hızlandığını anlattı.
Bu sistemin uyuşmazlığa düşen tarafların yalnızca mahkeme karşısına gitme zorunluluğundan çıkarılıp, sorununu bir arabulucu huzurunda çözebilme imkanı tanıdığını vurgulayan Öztatar, “Uygulamada henüz çok yeni bir sistem olmasına rağmen ülkemizde arabuluculuk eğitimi alan kişi sayısı 6 bin 500’ü aştı. 1700’e yakın uyuşmazlık bu yöntemle çözüldü ve başarı oranımız yüzde 98. Şu anda dünyada bu sisteme geçen en son ülke olmamıza rağmen en yüksek başarı oranına sahibiz. Dünyada en büyük başarı yüzde 70’ler seviyesinde” dedi. Adalet Bakanlığı tarafından bir taslak hazırlandığını, önceliğin ise en sıkıntılı alan olarak belirledikleri işçi ve işveren uyuşmazlıklarına verildiğini anlatan Öztatar, sonrasında küçük alacaklar, tüketici alacakları ve sonra ticari davalara yöneleceklerini açıkladı.
Mevcut durumda devam eden davalarda da arabuluculuğa gidilebileceğini bildiren Hakan Öztatar, yapılan tüm sözleşmelere artık önce arabuluculuk sisteminin kullanılabileceği, çözülmemesi halinde tahkim, en sonunda ise davaya gidileceğinin yazılabileceğini anlattı. Arabulucuların isimlerinin dahi şimdiden belirlenip sözleşmede belirtilebileceğini kaydeden Öztatar, görüşmelere şirket sahiplerinin bizzat katılması yerine avukatını ya da bir şirket temsilcisini yönlendirebileceğini bildirdi. Öztatar, talep edilmesi halinde gerekli konularda Mali Müşavirler Odası Başkanı gibi konunun uzmanlarının da arabuluculuk sürecine dahil edilebileceğini anlattı.
“Barışçıl sonuçların kapısını aralayacak”
Mahkemelerde verilen kararlarda barışçıl sonuçların çıkmadığını, husumetlerin sona ermediğini vurgulayan Öztatar, kan davalarına giden yolların açılabildiğini, ceza davalarının altında yatan sebepleri bu yöntemin doğurabildiğini söyledi. Arabuluculuk sisteminde ise tarafların kendi sorunlarını arabulucu yardımıyla kendisinin çözebildiği modern bir sistem oluştuğunu kaydeden Öztatar, büyük ölçüde barışçıl sonuçların doğduğunu vurguladı.
Öztatar, Arabuluculuk sistemi ile ilgili şu bilgileri verdi:
“Arabulucu kimdir?
1) Tarafları uyuşmazlıklarını çözmek için bir araya getirendir.
2) İletişim kurmalarını ve birbirlerini anlamlarını sağlayandır.
3) Çözümü kendilerinin üretmesini sağlayan. Her iki taraf da olaylara kendi perspektifinden bakarken uzmanlık eğitimi almış tarafsız ve bağımsız kişidir.
Arabulucu olabilme şartları nelerdir?
1) TC vatandaşı olmaları gerekiyor.
2) Meslekte en az 5 yıllık kıdeme sahip hukuk fakültesi mezunları arabulucu olabiliyor.
3) Tam ehliyete sahip olması gerekiyor.
4) Kasten işlenmiş bir suçtan mahkum olmaması gerekiyor.
Arabuluculuk eğitimi alan kişilere müzakere yöntemleri, toplantı yönetimi, öfke kontrolü, iletişim yöntemleri gibi eğitimler verildiğini anlatan Hakan Öztatar, ardından yapılan sınavlarda 75 puan ve üzeri not alınması zorunluluğu bulunduğunu ve ardından sınavı geçen kişilerin Adalet Bakanlığı sistemine kayıt ettirildiğini söyledi.
Arabuluculuk sisteminin avantajları nelerdir?
1 – İradi bir yapı. İstenilen anda arabuluculuk sistemi bırakılarak dava açılabiliyor. Sonuç hazırlandığında tarafların her ikisi de sonuçtan vazgeçerse sonuç düşüyor ancak taraflardan yalnızca bir tanesi vazgeçerse mahkemeden icra edilebilir şerhi alınıyor. Artık bir mahkeme hükmü yerine geçecek alınan karar ile ilanların icra suretiyle hızla alacağa ulaşılabiliyor.
2 – Sonuca ulaşmak çok daha hızlı olabiliyor. Mahkemelerde 2-3 yılda sonuçlanabilecek davalar 2 saatte sonuçlanabiliyor. İngiltere’de 10 bin uyuşmazlık bir günde çözümlenebilmiş.
3 – Taraflar iki saate kadarki görüşmelerde herhangi bir ödeme yapmıyor
4 – Emsal oluşturmasının önüne geçilebiliyor. Örneğin bir işveren bir işçisi için uyguladığı bir yöntemi başka bir işçi için oluşturmak zorunda kalmayabiliyor.
5 – İşveren bu yöntemle kendi kararını kendisi veriyor ve sürpriz bir kararla karşılaşmıyor.
6 – Süreç oldukça esnek. Delil toplama, tanık dinleme gibi işlemler uygulanmıyor.
7 – Geçmişi yargılamayan, geleceği yeniden kurgulayan bir sistem. Yeni fırsatlar oluşturuyor.
8 – Tarafların ilişkisinin devamlılığını sağlıyor.”
