Mersin Ticaret ve Sanayi Odası (MTSO) Meslek Komite Başkanları, düzenlenen online istişare toplantısında bir araya gelerek pandemi sürecinin sektörlere yansımalarını değerlendirdi.
MTSO Meslek Komite Başkanları İstişare Toplantısı Yönetim Kurulu Başkanı Ayhan Kızıltan moderatörlüğünde gerçekleştirildi. Yönetim Kurulu Başkan Yardımcısı Hakan Sefa Çakır ile Yönetim Kurulu Üyesi Halil Kürek’in de katıldığı toplantıda komite başkanları kendi sektörlerinin süreçten nasıl etkilendiğini değerlendirilip, önümüzdeki süreçte hangi önlemler alınması gerektiği konusundaki fikirlerini paylaştı.
Sadık Erhan Attila (6 No’lu Toptan Gıda ve Muhtelif Ticaret Komite Başkanı): “Alacaklı olduğumuz kişiler bir gecede mallarını başkasına devrediyor ve tahsilat yapamıyoruz”
Gıda sektörü bölgenin en hareketli sektörlerinden biri. Şu dönemde en büyük handikapımız otopark sorunu. Dağıtım araçlarımız bu sorun nedeniyle zamanında teslimatta sıkıntı yaşıyor. Ticari açıdan bakınca faaliyetlerimiz arttı ama gıda fiyatlarındaki artış sıkıntı oluşturuyor. Bu artışta en büyük sebep ambalaj gibi yan ürünlerde büyük ölçüde dışa bağımlı olunması. Döviz arttıkça fiyatlara yansıyor. Bu süreçte yüksek vergiler de zorluyor. Komite olarak discount marketlerle mücadelemizi sürdürdüğümüzü söyleyebilirim. Alacaklı olduğumuz kişiler bir gecede fatura keserek mallarını başkasına devrediyor ve sabah borcumuzu almaya gittiğimizde karşımızda başkalarını buluyor ve tahsilat yapamıyoruz. Bu ciddi bir sorun ve önüne geçilecek düzenleme şart. Bununla ilgili yasal düzenleme yapılması gerektiğini düşünüyoruz.
İsmail Kurt (8 No’lu Dayanıklı Tüketim Malları Komite Başkanı): “Fabrikalarda ürün kalmadı”
Oldukça yoğun günler geçirdik. Sokağa çıkma yasağı olduğu dönemde dahi oldukça yoğun çalıştık. Beyaz eşya ve özellikle klimaya bu dönemde ciddi talep oldu. En son fabrikalarda ürün kalmayınca mesaiye kalmadan zamanında evimize gidebilmeye başladık. Çok yoğun çalıştık. 22 yıldır bu sektördeyim böyle bir yıl yaşamadım. Talep çok ama mal yok.
Serkan Karakaya (9 No’lu Bilgisayar, Elektrik, Elektronik, Telekomünikasyon ve Büro Cihazları Komite Başkanı): “Ürünler çöpe gitmekten kurtarılıp ekonomiye kazandırılıyor”
Ticaret Bakanlığı ikinci el tablet ve telefon satışlarında 12 ay garanti verilerek satış yapılmasıyla ilgili bir düzenleme yapıldığına dair açıklamada bulundu. Ancak bazı açıkları var. Dağıtım kanalı nasıl oluşacak, ürünün 12 ay garantili satılabileceğinin tespitinde yetki kimde olacak bilmiyoruz. Kur artışı nedeniyle alım gücünün düşmesi ikinci elde düzenleme yapılmasını zorladı. Bu, ülke ekonomisi açısından güzel bir gelişme. Ürünler çöpe gitmekten kurtarılıp ekonomiye kazandırılıyor. Sektör adına bir değerlendirme daha yapacak olursam internet satışları ve ulusal zincir marketlerin bölge esnafını zorladığını söyleyebilirim. Bir de KDV indirimlerinin tekrar gelmesini istiyoruz. Bu indirim bilgisayar tamiriyle sınırlandı, ürün yelpazesi genişlerse güzel bir adım olur.
Yılmaz Akbaş (12 No’lu Mobilya, Halı ve Ev Eşyası Komite Başkanı): “Yüzde 8 KDV oranı sabitlenmeli”
Sektörde iki senedir yüzde 8 olarak devam eden KDV indiriminin sabitlenmesini talep ediyoruz. Belli ki bu konuda hem devlet hem de sektörün menfaati var. Belediyelere aktardığımız kaldırım işgalleri ne yazık ki artarak devam ediyor, Odamız Yerel Yönetimler Çalışma Grubu aracılığıyla sorunun Belediyelere yeniden aktarılmasını talep ediyoruz. Kısaca pandemi sürecini de değerlendirmek isterim. Faizlerin düşmesi ve konut satışlarının artması mobilya talebini de artırdı ama personel noktasında sorun yaşamaya başladık. Özellikle üretici firmalarımızın çalışmalarının aksaması, çalışanlarının işe gelememesi gibi nedenler üretim sürecini sekteye uğratıyor, talepleri karşılamakta zorlanıyoruz.
Ziya Çokgünlü (13 No’lu Ulaşım Araçları İmalat Satış ve Onarımı Komite Başkan Yardımcısı): “Talep arttı, arz karşılanamayınca fiyatlar yükseldi”
Otomotiv fabrikaları pandemi sürecinde kapanıp normalleşme sürecinde tekrar açılınca birikmiş talebe yetişmekte zorlandı. Talep arttı, arz karışlanamayınca fiyatlar ikinci el de dahil olmak üzere yükseldi. Servis bölümündeki üyelerimiz de dahil olmak üzere pandemi sürecinde ne yapacağız diye düşünürken pandemi sonrası ilave eleman mı alsak demeye başladık. Sektör adına olumlu gelişmeler oldu. Bunda kamu bankaları aracılığıyla sunulan düşük faizli krediler de etkili oldu. Şehirlerarası izinlerin açılmasıyla araç kiralama firmalarımız da hareketlendi. Bu arada ikinci el araç satışıyla ilgili mesleki yeterlilik belgesi zorunluluğu geldi. Artık belgesi olmayan satış yapamayacak. Komitemizin üzerinde çalıştığı konulara değinecek olursak, sanayi sitemizin kapasitesinin yetmediğini söyleyebilirim, yeni sanayi siteleri kurulması ve araç satış yerleri oluşturulması için belediyelerle temaslarımızı sürdüreceğiz. Komite olarak eksperler ve sigorta şirketleriyle servisler arasında yaşanan sorunlarda orta yol bulma adına ve bir de araç muayene ücretlerinin düşürülmesine yönelik girişimlerimiz olacak.
Enver Küçükalıç (15 No’lu Mühendislik ve Mimarlık Komite Başkanı): “Düşen kredi faizleri firmalarımıza nefes aldırmıştı”
İnşaat sektöründeki bir grup olarak banka kredi faiz oranlarının düşmesinin piyasaları etkileyip inşaat sektörüne rahat nefes aldırdığını söyleyebilirim. Ama son dönemlerde faizlerin yeniden yükselmesi sektördeki sorunları tekrar ağırlaştırdı. Ülkenin gidişatını da ekonomik olarak bilmiyoruz ama bu konuda sektörlerimizin biraz nefes alabilmesi için çalışmaların devam etmesini talep ediyoruz. Son olarak sektörle ilgili Mersin’in en büyük sorunları arasında yer alan 1/5.000 ve 1/1.000’lik imar plan süreçlerinin devam ettiğini söyleyebilirim.
Erol Berktaş (16 No’lu İnşaat Malzemeleri Üretimi ve Ticareti Komite Başkanı): “Sektörel bilgilendirmeler talep ediyoruz”
Komite olarak özellikle daralan piyasaların sektörlere etkileri ve gelecekte bizi nelerin beklediğine dair bilgilendirmelerin artırılmasını istiyoruz. Özellikle Sağlık Komitemizin daha çok bilgisi olduğu düşüncesiyle bu komitemizden de pandemi sürecinin sağlık açısından Mersin’e etkilerini değerlendiren bilgiler paylaşmasını talep ediyoruz.
Zeki Şan (18 No’lu Gümrük Müşavirliği Hizmetleri Komite Başkanı): “Konşimentolar online gönderilsin”
Tüm çalışanlarımızla birlikte ülke ekonomisine katkı sunabilmek adına her türlü tedbirimizi alarak sahadaki çalışmalarımızı pandemi sürecinin başından bu yana kesintisiz sürdürüyoruz. Sürekli limandayız, gümrüklerdeyiz. Talebimiz, yurtdışından gelen eşyaların mal teslim belgesi adı altındaki konşimentolar konusunda. Bu konşimentoları acentelerden alarak liman idaresine teslim ediyoruz ki ürünleri teslim alabilelim. MIP ile temasa geçilerek bu konşimentolarının asılları bırakıldıktan sonra aktarımının firmalara internet üzerinden sağlanması konusunda bir çalışma başlatılmasını talep ediyoruz.
Muazzez Araç (19 No’lu Yurtiçi Yük ve Eşya Taşımacılığı Komite Başkanı): “Belgesiz taşımacılık ve cezalarla ilgili sorun yaşıyoruz”
Uzun süredir yurtiçi taşımacılık sektörü tıkanmıştı. Ulaştırma Bakanlığı’ndan her türlü belgesini alarak iş yapmaya çalışan firmalarımız, ne yazık ki belgesiz taşıma yapanlarla rekabet etmeye çalışıyor. Bizler denetimlerin sıklaştırılarak belgesiz iş yapmanın önüne geçilmesini istiyoruz. Ayrıca, araçlarımız denetim ve kantar noktalarında haksız yere kesilen cezalarla muhatap olabiliyor. Bunun için yetkililerimizden hassasiyet gösterilmesini talep ediyoruz.
Hasan Büyük (20 No’lu Uluslararası Yük ve Eşya Taşımacılığı Komite Başkanı): “Kuzey Irak taşımaları firmalara büyük maliyetler oluşturmaya başladı”
Kuzey Irak’a yönelik taşımalarla ilgili sıkıntılar devam ediyor. Uluslararası taşımacılık yapan araçlarımız, birçok ülkeye taşıma yapıyor ama Irak’a yapılan taşımalarda karşılaştıkları sorunla karşılaşmıyorlar. Avrupa’dan veya Türkiye’den yüklediğimiz yükler Habur Sınır Kapısı’na geldiğinde araç karşıya geçebiliyor ama Türk şoför geçemiyor. Araçlarımızı Iraklı şoförler devralıyor. Yük karşı tarafa geçip de aracımızı tekrar devraldığımızda TIR’larımızın çok önemli hasarlara maruz kaldığını görüyoruz. Ayrıca hem kendi şoförümüze hem karşı taraftaki şoföre ücret ödeyince maliyetlerimiz de artıyor. Bunun çözümü için yetkililerle acilen temas kurulması gerekiyor. Bu sorun bir Irak’ta bir de Türkmenistan’da yaşanıyor.
Murat Demir (25 No’lu Seyahat Acenteleri, Konaklama, Eğlence, Sanat, Spor İşletmeleri Komite Başkanı): “Önümüzü göremiyoruz”
Pandemi en çok turizm sektörünü etkiledi. Corona başladığı günden itibaren otellerin birçoğu kapalıydı. Açık olanlar da pek iş yapamadı. Haziran ayında otellerin bir kısmı açıldı ama maalesef sektör o ayı eksiyle kapattı. Temmuz’da turizm biraz daha hareketlendi ama yine yaraya merhem olmadı. Ağustos ayında biraz daha fazla hareketlenme söz konusu. Şu anda otellerin kapasiteleri yüzde 50-60 seviyesine ulaştı ama sezon birkaç hafta sonra bitiyor. Bu süreç turizm açısından sıkıntılı geçiyor. Her türlü önlemi almamıza rağmen insanlar kurallara uymuyor. Önce herkesin kendisini koruması gerekiyor. Düğün organizasyonlarında ciddi azalma var. Birçok düğünümüz iptal oldu. Önümüzü göremiyoruz.
Akar Tülücü (27 No’lu Makine Sanayi Komite Başkanı): “Hammadde alımı için düşük faizli krediye ihtiyaç var”
Makine ve metal sektöründeyiz ve ihracat yapan da çok sayıda firmamız var. Makine sektöründe, makine alımına değil hammadde alımı için orta vadeli kredilere ihtiyaç var. Ancak yüksek faizlerle değil. Yoksa her banka yüzde 13-15 faiz oranıyla kredi veriyor. Merkez Bankası faizleri doğrultusunda öngörülen oranlar istiyoruz. Faiz 8.25 ise o orandan alalım istiyoruz. Aynı zamanda bu dönemde AKİB’in de ihracatçılara yeterli desteği vermediğini düşünüyoruz. Ülke ekonomisini, kâr etmese de sistemini ayakta tutmaya çalışan enerjik olduğuna inandığımız özel sektör ve çalışanlar kurtarırsa kurtarır.
Cahit Tunç (28 No’lu Eğitim Hizmetleri Komite Başkanı) : “Özel okullara farklı bir destek çıkmalı”
Eğitim, tüm ülkenin ve dünyanın en büyük sorunları arasına girdi. Pandemide insanlar 2 şeye çok dikkat etti; birincisi sağlık, ikincisi eğitim. Özel okullar olarak bizler, eğitime hiç aksatmadan devam ettik. Okullar yaklaşık 6 aydır kapalı ama biz uzaktan eğitime devam edip okulu evlere taşıdık. Eğitim bir ülkenin en temel unsurlarından. Şu anda eğitim göremeyen gençlerin kayıp nesil olduğunu ve gelecek için büyük sorun teşkil edeceğini düşünüyoruz. Bu nedenle özel okulların güçlendirilmesi gerektiğine inanıyoruz. Şu dönemde en büyük maliyet öğretmen maaşları ve kiralar. Başta SGK olmak üzere özel okullara farklı destekler çıkmalı. Okulların yüzde 35-40’ı kapanma noktasına geldi. Yalnızca Mersin’deki özel okullarda 10 bin öğretmen var. Buna kırtasiye, yemek firmaları, servis firmaları gibi firmalar da eklenince 25-30 bin aile bu olumsuz durumdan etkileniyor. Sektöre doğru desteklemeler yapılmalı.
Turgay Demirtaş (29 No’lu Kırtasiye, Matbaa, Reklam Ajansları ve Basın Yayın Hizmetleri Komite Başkanı): “Dövizdeki artış tüm sektörler gibi medya sektörünü de etkiliyor”
Basın ve medya kuruluşları olarak sıkıntılarımız büyük. Pandemi sürecinde bazı yayın organlarımız yayın hayatına ara vermek zorunda kaldı. Özellikle dövizdeki aşırı yükseliş, birçok sektörde olduğu gibi bizleri de olumsuz etkiledi. Maliyetlerimizi karşılayamaz duruma geldik.
Abdulcelil Alkış (30 No’lu Sigortacılık Hizmetleri Komite Başkanı): “Sigorta sektörüne bu dönemde güven arttı”
Sektörümüzde BDDK benzeri bir düzenlemeye gidilerek Sigortacılık ve Özel Emeklilik Düzenleme ve Denetleme Kurumu (SDDK) kuruldu. Haziran ayında atamaları yapıldı. Heyecanla bekliyoruz. Umarım acenteler için güzel sonuçlar çıkar. Pandemi sürecinde hepimiz evden çalışmaya devam ettik ve sigorta şirketleri olarak büyük bir güce eriştik. Corona nedeniyle gelen tüm hastaların masraflarının sigorta şirketlerince karşılanacağı açıklandı. Bununla sektörümüz daha güven veren bir pozisyona ulaştı. Uzun zamandır kapanan bir sigorta şirketi yok. Bu dönemde alacak sigortaları da öne çıkmaya başladı ve bunu kullanmanızı tavsiye ederim. Bu konuda mutlaka sigorta acentelerinden detaylı bilgi alınmalı. Sektörümüz pandemi döneminde iyi bir sınav verdi, kimse mağdur edilmedi. Umarım bu güven artarak devam eder.
Yavuz Beller (32 No’lu Metal Sanayi Komite Başkanı): “Döviz kurlarındaki artıştan dolayı demir çelik ihracatında önemli artış yaşanıyor”
Dolardaki artışla birlikte Türkiye’deki demir çelik fiyatları uluslararası pazarlara göre ucuzladı ve gelen taleple birlikte ihracat kolaylaştı. Türkiye şu anda ciddi oranda demir çelik ihraç ediyor. Ticari hayatıma başladığım 2003’te Türkiye, demir çelikte dünya 13’üncüsüydü. Şu anda 8’inci sırada. Sektörümüzde özellikle imalat alanında çalışan arkadaşlarımız var. Amerika ile Çin arasındaki ticaret savaşlarının sonucu olarak gerek Avrupa gerek Amerika, Çin ürünlerine yüzde 20’ye yakın vergi koydu. Bundan Türkiye de etkilendi. Türkiye de Çin üzerinden gelen ürünlere yüzde 20 vergi koydu. Bu, Avrupa ülkelerinden bir kısmının beyaz eşya, demir çelik ürünleri, elektrik elektronik ürünlerini Türkiye’den almasını sağladı. Türkiye ekonomisini bir miktar bu yöndeki ihracatların ayakta tuttuğunu düşünüyorum.
Ramazan Topal (33 No’lu Gıda ve İçecek Sanayi Komite Başkanı): “Dövizle birlikte un fiyatları da arttı”
Gıda imalatçıları olarak hammadde fiyatlarımız dolara endeksli. Bir torba unun fiyatı çok yükseldi. Bu duruma hükümetin müdahale etmesi gerektiğine inanıyoruz. Ekmek fiyatlarına müdahale var ama un fiyatlarına yok. Bu, sektör adına büyük sorun. Bizlerin maliyetleri her geçen gün artıyor, ama biz bunu fiyatlarımıza yansıtamıyoruz.
Nurettin Su (39 No’lu Emlak ve Destek Faaliyetleri Komite Başkanı): “2. el stoklarımız eridi ama şu anda piyasalarda sessizlik hakim”
Konut kredi faizlerinin düştüğü dönemde hareketli günler yaşadık ve 2. el stoklarımız eridi. Bunun devamını beklerdik ama alınan kararla faiz oranları yükseldi. Şu anda piyasalarda sessizlik hakim. Düzelir diye ümit ediyoruz. Emlak sektörü için getirilen mesleki yeterlilik belgesi konusunda yürütülen çalışmalar için de Odamıza ayrıca teşekkür ediyoruz.
